প্ৰাকৃতিক ৰবৰ খেতি আৰু অৰ্থনৈতিক গুৰুত্ব

                                               জয়ন্ত সোণোৱাল

                                (ইতিমধ্য "নক্সা"ৰ বিজ্ঞান বিশেষ সংখ্যাত প্ৰকাশিত)

মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশ আৰু অগ্ৰতিত ৰবৰ নামৰ সম্পদ বিধৰ অৰিহনা অতি গুৰুত্বৰ্পূণ

ৰবৰ গছৰ পুলি

। এই সম্পবিধৰ পৰা কেৱল গাড়ী-মটৰত ব্যৱহাৰ কৰা টিউৱ-টায়াৰে নহয়, বেলুন, চিকিত্সা বিজ্ঞানত ব্যৱহৃত অস্তোপচাৰৰ সা-সজুলিকে ধৰি বহুতো দৰকাৰী বস্তু তৈয়াৰ কৰা হয় । পিছে এই ৰবৰনো কি, কত আৰু  কেনেকৈ প্ৰস্তত কৰা হয় তাৰ বিষয়ে অলপ জনাৰ চেষ্টা কৰো আহক ।

ৰবৰ প্ৰধানত দুই প্ৰকাৰৰ । এবিধ প্ৰাকৃতিক ৰবৰ আৰু আনবিধ কৃত্ৰিম (Natural rubber) বা সংশ্লেষিত ৰবৰ (Synthetic rubber) । প্ৰাকৃতিক ৰবৰ হল ৰবৰৰ গছৰ পৰা আহৰণ কৰা আইছ’প্ৰিন (Isoprene) নামৰ ৰাসায়নিক পৰ্দাথ বিধৰ এটা দৃঢ় ৰুপ । এই পৰ্দাথবিধৰ স্তিতিস্থাপক(Elasticity), বিদ্যুতৰ অপৰিবাহী আৰু যথেষ্ট তাপ সহনশীল গুণ থকা কাৰণে তেনেধৰণৰ দৰকাৰী সামগ্ৰী উত্পাদনত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । আনহাতে কৃত্ৰিম বা সংশ্লেষিত ৰবৰ পেট্ৰলিয়াম জাত দ্ৰৱ্যৰ পৰা বিভিন্ন ধৰণৰ একযোগী (Monomer) যৌগৰ পৰা বহুযোগীকৰণ (Polymerization) পক্ৰিয়াৰে তৈয়াৰ কৰা প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ সম-পৰ্য্যায়ৰ গুণসমপ্ন এবিধ ৰাসায়নিক পৰ্দাথ যাক প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ দৰে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । অৱশ্যে কৃত্ৰিম ৰবৰৰ প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ দৰে তাপ সহিষ্ণ ক্ষমতা তুলনামূলক ভাৱে কম সেয়েহে ইয়াৰ ব্যৱহাৰো সীমিত । বিশ্বৰ বৃহত প্ৰভাৱশালী দেশ যেনে আমেৰিকা, জাপান, চীন, ৰাছিয়া আদি দেশসমূহে বছৰি বৃহত পৰিমাণৰ কৃত্ৰিম ৰবৰৰ উত্পাদন কৰে । ভাৰততো চাৰিটা কৃত্ৰিম ৰবৰ উত্পাদন কেন্দ্ৰ আছে । কৃত্ৰিম ৰবৰ উত্পাদন কৰোতে যথেষ্ট পৰিমানে পৰিৱেশনাশী প্ৰদূষক উত্পন্ন হয় কিন্তু প্ৰাকৃতিক ৰবৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ বিপৰীত । প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ উত্পাদনত পৰিৱেশনাশী প্ৰদূষকৰ বিপৰীতে বাযুমণ্ডলৰ ৰ্কাবন-ডাই অক্সাইড শোষণ কৰি পৰিৱেশৰ উপকাৰ কৰে । প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ ব্যৱহাৰ কৃত্ৰিম ৰবৰতকৈ প্ৰায় এশ বছৰ পুৰণি ।

যি কি নহওক, এতিয়া প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ ক্ষেত্ৰ খনৰ সৈতে অলপ চিনাকি হঁও আহক ।

পৃথিৱীৰ বুকুত মানুহৰ প্ৰয়োজনীয় সকলো সমল সৃষ্টিকৰ্তাই দি গৈছে । সেইবোৰক বিছাৰি মানুহৰ কৌতুহলী মনে নিত্য প্ৰয়োজনীয় সামগ্ৰী প্ৰকৃতিৰ বুকুত অতীতৰে পৰা আজিও সন্ধান কৰি আছে আৰু আগলৈও কৰি থাকিব । ঠিক এনে এক অনুসন্ধানৰ ফলশ্ৰুতিতেই এদিন দক্ষিণ আমেৰিকাত প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ আৱিষ্কাৰ হৈছিল । ১৭৩৬ চনত এই প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ ব্যৱহাৰিক ধৰ্মৰ (Property)বিষয়ে পোনপ্ৰথম বাৰৰ বাবে দক্ষিণ আমেৰিকাত চাৰ্লচ্ মেৰি ডি. লা. কন্ডামিনে (CharlesMariedeLaCondamine) পৰিচয় কৰাইছিল । ইয়াৰ পাছত তেখেতে বিভিন্ন কৰ্মশালা বা সভা-সমিতিৰ যোগেদি ৰবৰৰ বিভিন্ন ধৰ্মৰ বিষয়ে প্ৰচাৰ চলাইছিল । শেষলৈ দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ ব্ৰাজিল প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ ব্যৱসায়ৰকেন্দ্ৰ হৈ পৰিছিল আৰু এখন সুৰক্ষিত বজাৰ হিচাপে গঢ়ি উঠিছিল । তাৰ্পয্যপূণ যে অতি কৌশলগতভাৱেৰবৰৰ বজাৰখন দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ ব্ৰাজিলতে সীমাবদ্ধ কৰি ৰখা হৈছিল । সেই সময়ত বিশ্বত ব্ৰাজিলেই আছিল প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ উত্সস্থলী । কিন্তু ১৮৭৬ চনত হেনৰি উইখামে(Henry Wickham) ব্ৰাজিলৰ পৰা ৭০,০০০ ৰবৰৰ গুটি গোপনে কঢ়িয়াই ইংলেণ্ডৰ কিউ উদ্ভিদ উদ্যানত(Kew Botanical Garden) ৰোপণ কৰিছিল । পিছে ইমানবোৰ গুটিৰ ভিতৰত মাত্ৰ ২৪০০ হে অঙ্কুৰণ হয় আৰু পিছত সেই গুটিসমূহ ভাৰত, শ্ৰীলংকা, ইণ্ডোনেছিয়া, ছিংগাপূৰ, মালেয়েছিয়াআদি ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযোগী দেশসমূহলৈ ৰোপণৰ বাবে যোগান ধৰিছিল । সেয়াই আছিল প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ বিশ্বজুৰি বিস্তাৰণৰ ইতিহাস ।

১৮৭৩ চনত ভাৰতত বৃটিছসকলে পোনপ্ৰথমে ৰবৰ খেতি বাণিজ্যিকভাৱে কলিকতাৰ উদ্ভিদ উদ্যানত কৰিছিল । পিছে সকলো ৰবৰ উত্পাদিত গছৰ পৰা বাণিজ্যিকভাৱে লাভাম্বিত হোৱাকৈ ৰবৰ আহৰণ কৰিব পৰা নগৈছিল । পিছলৈ হিভিয়া (Hevea brasiliensis)নামৰ জাত বিধৰ পৰা সংকৰণ কৰি বিভিন্ন ধৰণৰ সঁচ(variety) আৱিষ্কাৰ কৰে । এইদৰে সংকৰণ কৰি উলিউৱা সঁচৰ পৰাহে প্ৰকৃত অৰ্থনৈতিক গুৰুত্ব থকা ৰবৰ পেৱা যায় । ভাৰতত আধুনিক পদ্ধতিৰে বাণিজ্যিকভাৱে ৰবৰখেতি পোনপ্ৰথম বাৰৰ বাবে ১৯০২ চনত কেৰালাৰ থাট্টেকাদু (Thattekadu)নামৰ ঠাইটুকুৰাত কৰিছিল । এইয়েই আছিল ভাৰতত ৰবৰ খেতিৰ জয়যাত্ৰাৰ পাতনি ।

ভাৰতত ৰবৰ খেতিৰ বিস্তাৰ

সম্প্ৰতি সমগ্ৰ বিশ্বত প্ৰায় ১২ খনমান দেশতহে ৰবৰ খেতি কৰাৰ উপযোগী বাতাবৰণ আছে।প্ৰাকৃতিক ৰবৰ বা প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা সামগ্ৰীৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বই এই কেইখন দেশৰ ওপৰতে ৰ্নিভৰ কৰে । ইয়াৰ ভিতৰত ভাৰত এখন অন্যতম ৰাষ্ট । বিশ্বৰ প্ৰাকৃতিক ৰবৰ উতপাদনকাৰী দেশসমূহৰ ভিতৰত থাইলেণ্ড, ইণ্ডোনেছীয়া, ভিয়েটনাম, চীন, ভাৰত, মালয়েচিয়া, শ্ৰীলংকা, ফিলিপাইনচ্ আৰু কেম্বডিয়া উল্লেখযোগ্য । ক্ষেত্ৰীয় পৰিসৰৰ ফালৰ পৰা ভাৰতৰ স্থান ষষ্ঠ, পৈণত ৰবৰ ৰোপণ বাগিচাৰ পৰিসৰৰ ক্ষেত্ৰত পঞ্চম, প্ৰতি একক আয়তনৰ উত্পাদনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰথম, সৰ্বমূঠ উত্পাদনৰ ফালৰ পৰা পঞ্চম আৰু ব্যৱহাৰিক দিশৰ পৰা দ্বিতীয়।২০১৩ চনলৈ ভাৰতত মুঠ ৭৭৮০০০ হেক্টৰ ৰবৰ খেতিৰ ভিতৰত ৫১৮০০০ হেক্টৰ পৈণত ৰবৰ খেতিৰ পৰা ৮৪৮৫০০টন ৰবৰ উত্পাদন কৰা হৈছে ।

প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ উত্পাদনৰ আৰু ব্যৱহাৰৰ দিশত যদিও ভাৰতে উল্লেখযোগ্য স্থান অধিকাৰ কৰি আহিছে সেইবুলি ভাৰতৰ সকলো ঠাইতে ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযোগীকৈ মাটি বা বাতাৱৰণ নাই । ভাৰতৰ উল্লেখযোগ্য ৰবৰ উত্পাদিত অঞ্চলসমূহৰ ভিতৰত পৰম্পৰাগতভাৱে কেৰালা আৰু তামিলনাডুৰ কেৱল কন্যাকুমাৰী জিলাত বহুলভাৱে কৰা হয় । কেৰেলাই প্ৰায় ৫৩৯৫৬৫ হেক্টৰ মাটিত ৰবৰ খেতি কৰি ভাৰতত প্ৰথম স্থানেৰে মুঠ ৮৭.৫ শতাংশ প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ বৰঙণি যোগাই আহিছে । কেৰালাৰ অৰ্থনীতিত ৰবৰ খেতি আৰু ৰবৰ ভিত্তিক উদ্যোগসমূহেগুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা বহন কৰিছে । ভাৰতৰ উন্নত ৰাজ্য কেৰেলাৰ অৰ্থনীতি টনাকিয়াল হোৱাতো প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ অৰিহনা উল্লেখযোগ্য ।

ইয়াৰ পিছতেই উত্তৰ পূৰ্ৱাঞ্চলৰ আটাই কেইখন ৰাজ্যত কম-বেছি পৰিমানে ৰবৰ খেতি কৰিব পৰাকৈ উপযোগী মাটি আৰু পৰিৱেশ আছে । উত্তৰ পূৰ্ৱাঞ্চলৰ বৰ্ত্তমানলৈ ১৩০০০০ হেক্টৰ মাটিত ৰবৰ খেতি কৰা হৈছে । ত্ৰিপূৰাই বৰ্ত্তমান প্ৰায় ৬৫০০০ হেক্টৰ মাটিত ৰবৰ খেতি কৰি ভাৰতৰ ভিতৰত দ্বিতীয় স্থানেৰে দেশৰ ৰ্অথনীতিত যথেষ্ট অৰিহনা আগবঢ়াই আহিছে । ত্ৰিপূৰাত অতি দ্ৰুত গতিত ৰবৰৰ খেতি বিস্তাৰণ কৰি বৰ্ত্তমান প্ৰায সংপৃত্ত অৱস্থাত উপনীত হৈছে । প্ৰাকৃতিক ৰবৰ খেতি প্ৰচাৰ আৰু সম্প্ৰসাৰণ ভাৰত চৰকাৰৰ সংস্থা ৰবৰ বৰ্ডৰ লগতে ত্ৰিপূৰাৰ ৰাজ্য চৰকাৰেও ত্ৰিপূৰাৰ ৰবৰ খেতিয়ক সকলক যথেষ্ট সহায়ৰ হাত আগবঢ়াই আহিছে । ইয়াৰ পাছত অসমৰ কথা কব পাৰি । অসমৰ ৰবৰ খেতিৰ ইতিহাস বহু পূৰণি । ভাৰতত প্ৰাকৃতিক ৰবৰ সন্ধান পোনপ্ৰথম বাৰৰ বাবে অসমৰ মাটিতেই পোৱা গৈছিল বুলি বহুলোকে কব খোজে । তথাপি অসমত ৰবৰ খেতিৰ প্ৰসাৰ আৰু প্ৰচাৰ তেনেই পুতৌজনক । অসমত দুই লাখ হেক্টৰতকৈ অধিক মাটিত ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযোগী বুলি চিনাক্ত কৰা হৈছে যদিও বৰ্ত্তমানলৈ প্ৰায় ৪০,০০০ হেক্টৰ মান মাটিতহে ৰবৰ খেতি কৰা হৈছে আৰুবছৰি প্ৰায় ১১,৭৪০ টন ৰবৰহে উতপাদন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে । ইয়াৰ ভিতৰত আটাইকেইখন পাৰ্বত্য জিলাতে কম – বেছি পৰিমানে ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযোগী মাটি আছে । বৰ্ত্তমান  অসমৰ গোৱালপাৰা, কাৰ্বি আংলং, কৰিমগঞ্জ, কোকৰাঋাৰ জিলাৰ উপৰিও শোণিতপূৰ, লক্ষীমপূৰ, ধেমাজি, কাছাৰ, হাইলাকান্দি, নগাঁও, ডিমা হাছাও, তিনিচুকীয়া আদিজিলাৰ কিছু কিছু অংশত ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযেগী বাতাৱৰণ আছে বুলি বিবেচিত হৈছে । ইয়াৰ ভিতৰত গোৱালপাৰা, কাৰ্বি আংলং, কৰিমগঞ্জ আৰু কোকৰাঝাৰ জিলাত দ্ৰুত গতিত ৰবৰ খেতিৰ সম্প্ৰসাৰণ হৈছে । বৰ্ত্তমান প্ৰায় ৪০,০০০ হেক্টৰ মাটিত ৰবৰ খেতিৰ কৰি অসমে ভাৰতৰ ভিতৰত চৰ্তুথ স্থান দখল কৰিছে ।

ৰবৰ খেতিৰ বাবে স্থানৰ নিৰ্বাচন আৰু ৰোপণ পদ্ধতি

ৰবৰ খেতি যি কোনো মাটিতে কৰিব পৰা নাযায় । সেইবাবে ৰবৰ খেতিৰ কৰাৰ আগতে মাটিখিনি ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযোগী হয় নে নহয় তাক চোৱাটো নিতান্তই প্ৰয়োজন । প্ৰথমতে ৰবৰ খেতি কৰা মাটি খিনি সাগৰ পৃষ্ঠৰ পৰা ৪৫০ মিটাৰ (প্ৰায় ১৫০০ ফুট) ভিতৰত হব লাগে । প্ৰায় ২১ - ৩৮ ডিগ্ৰী উষ্ণতাৰ ওচৰে পাজৰে তাপমাত্ৰা থাকিলে অতি ভাল । মাটিখিনিত পানী জমা হব নালাগে । পাহাৰৰ এঢলীয়া মাটি বা ৪৫ ডিগ্ৰী ঢালতকৈ কম ঢাল থকা মাটি নিৰ্বাচন কৰিব লাগে । বেছি বালিচহীয়া বা নদীৰ পাৰৰ বালিচহীয়া মাটি ৰবৰ খেতিৰ বাবে নিৰ্বাচন নকৰাটোৱে ভাল ।পানী জমা নোহোৱা সমতল মাটিতো ৰবৰ খেতি কৰিব পাৰি । কিন্তু এইটো দৰকাৰী যে ৰবৰৰ শিপাৰ পৰা ভূগহ্বৰষ্ঠপানীৰ ব্যৱধান এক মিটাৰ হব লাগে । ইয়াৰ উপৰিও বাৰ্ষিক গড় বৰষুণ পৰিমান ২০০ ছে.মি. হব লাগে । জলবায়ুৰ আৰ্দ্ৰতা প্ৰায় ৮০ হলে বৃদ্ধি আৰু বিকাশত সহায়ক বয় ।

যিহেতু, ভৱিষ্যত অৰ্থনৈতিক লাভৰ বাবে ৰবৰ খেতি কৰা হয় গতিকে ৰবৰ খেতি অন্য খেতিৰ দৰে জধে-মধে কৰা খেতি নহব । ৰবৰ খেতি কৰাৰ আগতে উপযুক্ত প্ৰশিক্ষণ লৈ দৰকাৰী দিশবোৰ শিকি লোৱাটো অতন্ত্য জৰুৰী কিয়নো এই খেতিয়ে ২৫ ৰ পৰা ৪০ বছৰ পৰ্য্যন্ত আয় দিয়ে । মাটিৰ ঢাল বা অৱয়ৱ ওপৰত ভিত্তি কৰি ৰবৰ গছ লগাবলগীয়া মাটিখিনি তৈয়াৰ কৰিব লাগে । প্ৰথমতে নিৰ্বাচিত মাটিখিনি দুমাহ মান আগতে হাবি-জঙ্ঘলবোৰ কাটি পৰিস্কাৰ কৰি ৰাখিব লাগে । তাৰ পিছত মাটিৰ অৱস্থিতি অনুযায়ী নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত শাৰী শাৰীকৈ গাঁত খান্দিব লাগে । সমতল ঠাইত ৰ্বগ আকাৰত ১৫ x ১৫ বা ১৬ x ১৬ ফুট দূৰত্বত ২.৫ x২.৫x২.৫ ঘনফুট আকাৰত এমাহমান আগতে গাঁত খানি ৰাখিব লাগে । গাঁত খান্দোতে আধাফুট তললৈ পোৱা মাটিবোৰ ভালদৰে একাষে ৰাখিব লাগে যাতে গাঁতটো পূনৰ ভৰ্তি কৰোঁতে এই ওপৰৰ মাটিখিনিৰে পুতিব পাৰি । কাৰণ এই ওপৰৰ মাটিত প্ৰাকৃতিকভাৱে জৈৱিক সাৰ উপলদ্ধ হৈ থাকে আৰু এই সাৰ ৰবৰ গছজোপাই ৰোপণ কৰাৰ পাছত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে । ইয়াৰ লগতে গাঁত ৰ্ভতি কৰোতে চাৰিওকাষৰ পৰা ওপৰৰ মাটিৰ চপাই ভৰাব লাগে যাতে গাঁতটো কেৱল জৈৱিক সাৰ থকা মাটিৰে ৰ্ভতি হয় । এই কামখিনি কমেও ১৫ দিনমান আগতে কৰিব লাগে কিয়নো তেতিয়াহে গাঁতত মাটিখিনি ভালদৰে সংস্থাপন হব বা গাঁতৰ ভিতৰখন বায়ুশূন্য হব । এইদৰে ১৫ x১৫ বা ১৬ x ১৬ ফুট দূৰত্বত গাঁত খান্দি ৰবৰ লগালে প্ৰতি হেক্টৰ (৭.৫ বিঘা) মাটিত যথাক্ৰমে ৪৭৯ আৰু ৪২০ জোপা গছ লগাব পাৰি ।

আনহাতে পাহাৰীয়া এঢলীয়া মাটিত শাৰীবোৰ কৰোতে অলপ পৃথক কৈ কৰা হয় । এনে মাটিত পাহাৰৰ ঢাল অনুসৰি কণ্ট শাৰী আৰু সমতল ক্ষেত্ৰ (contourline and terracing) পদ্ধতিৰে পুলি ৰোপণ কৰিবলগীয়া স্থান সমুহ নিৰ্ণয় কৰা হয় যাতে একেশাৰীৰ ৰবৰৰ পুলিবোৰৰ সাগৰপৃষ্ঠৰ উচ্চতা একে হয় । এনে কৰিলে ৰবৰ গছবোৰৰ বৃদ্ধি সমান আকাৰৰ হোৱাৰ লগতে মাটি-সংৰক্ষণ, পানী আৰু প্ৰয়োজনীয় জৈৱিক উপাদানবোৰ মাটিৰ বিভিন্ন উচ্চতাত ধৰি ৰখাত সহায় কৰে । অৱশ্যে কণ্ট টেৰাছিং (contour terracing)  পুলি লগোৱাৰ সময়ত কৰিব নোৱাৰিলে এবছৰৰ ভিতৰত শেষ কৰিলেও হয় । এনেদৰেঢালৰ বিপৰীতে কৰা শাৰীবোৰৰ মাজৰ ব্যৱধান ২০ বা ২২ ফুট কৰিব লাগে । আকৌ একে শাৰীত লগাবলগীয়া ৰবৰৰ পুলিবোৰৰ মাজত ১০ বা ১১ ফুটৰ ব্যৱধানত লগাব লাগে । ২০ x ১০ ফুট ব্যৱধানত ৫৩৯ জোপা ৰবৰ আৰু ২২ x ১১ ফুট ব্যৱধানত ৪৪৫ জোপা ৰবৰ পুলি ৰোপণ কৰিব পাৰি । সূৰ্য্যৰ পোহৰ যাতে মাটিৰ উপৰিপৃষ্ঠৰ সকলো ঠাইতে সমানে পৰে তাৰ কাৰণে এনে ব্যৱধান কৰা হয় । গছবোৰ ডাঙৰ হোৱাৰ পাছত যদি সূৰ্য্যৰ পোহৰ মাটিৰ উপৰিপৃষ্ঠত নপৰে তেন্তে ভেঁকুৰজাতীয় ৰোগ হোৱাৰ সম্ভৱানা থাকে ।

অনুমোদিত ৰবৰৰ জাত

ৰবৰ খেতি কৰিবলৈ ওপৰত উল্লেখ কৰা দিশসমূহৰ পাছতেই অতি দৰকাৰী কামটো হৈছে

বিক্ৰীৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰী ৰবৰ

সঠিক পুলি ৰ্নিবাচন কৰাটো । ৰোপণৰ সময়তে অনুমোদিত উন্নত মানৰ পুলি ৰোপণ নকৰিলে ভৱিষ্যতে আশানুৰূপ ফল পোৱা নাযায় । উৰ্ত্তৰ পূৰ্ৱাঞ্চলৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰৰ বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ মণ্ত্ৰালয়ৰ অধীনস্থ সংন্থা ৰবৰ বৰ্ডে কিছুমান জাত ৰ্নিবাচন কৰি দিছে । ইয়াৰ ভিতৰত RRIM -600, RRII-105, GT-1 ৰ উল্লেখযোগ্য । RRIM -600 এইবিধ উত্তৰ পূৰ্ৱাঞ্চলৰ পৰিৱেশৰ লগত খাপ খায় আৰু উত্পাদনো সন্তোষজনক । RRII-105 এইবিধৰ উত্পাদন RRIM -600 ত কৈ বেছি যদিও উত্তৰ পূৱাঞ্চলৰ পৰিৱেশৰ কৰণে বেছি উপযুক্ত নহয় । তথাপি দুয়োবিধ জাত একেলগে লগাব পাৰি ।GT-1  এই বিধৰ বতাহ ৰোধিব পৰা ক্ষমতা বেছি কিন্তু উত্পাদন বাকী দুবিধতকৈ কম । তথাপি ওপৰৰ যিকোনো এবিধ বা আটাইকেইবিধ একেলগে ৰোপণ কৰিব পাৰি । ইয়াৰ উপৰিও আৰু বহু ধৰণৰ জাত আছে যি বোৰৰ উত্পাদন যথেষ্ট বেছি কিন্তু অন্য পাৰিপাশ্বিকতাৰ কাৰণত সকলো ঠাইতে কৰিলে বিশেষ লাভৱান নহয় ।

ৰবৰ পুলিৰ উত্স

ৰবৰ খেতি কৰোতে সঠিক পুলি ৰোপণ কৰাটো জৰুৰী কিয়নো ৰবৰ বাগানৰ আয় পুলিৰ ওপৰতে ৰ্নিভৰ কৰে । পিছে ৰবৰ পুলি অসমৰ সকলো ঠাইতে সহজলভ্য নহয় । অৱশ্যে বিস্তৰ ভাৱে ৰবৰ খেতি কৰা অঞ্চল সমূহত দুই এক ব্যক্তিগত পুলিবাৰী আছে । সুখৰ কথা যে ৰবৰ বৰ্ডৰ কেইবাখনো উন্নতমানৰ  পুলিবাৰী আছে । ইয়াৰবাবে অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত থকা ৰবৰ বৰ্ডৰ কাৰিকৰী বিষয়াৰ পৰা পৰামৰ্শ লব পাৰে ।এইটো জনাটো অতি দৰকাৰী যে কিছুমান অসাধু লোকে খেতিয়কৰ মাজত মিছা প্ৰচাৰ চলাই নিম্নমানৰ পুলি যোগান ধৰি খেতিয়কক প্ৰৱঞ্চনা কৰি আহিছে । খেতিয়ক সকলে এনেলোকৰ পৰা আতৰত থাকি ৰবৰ বৰ্ডৰ আঞ্চলিক বা বিভিন্ন ক্ষেত্ৰীয় কাৰ্য্যলয়ত থকা কাৰিকৰী বিষয়াৰ পৰা এইসমন্ধে পৰামৰ্শ ল’ব পাৰে ।

ৰবৰ খেতিৰ উত্পাদন আৰু আয়

অন্য খেতিৰ দৰে এবছৰ বা দুবছৰত ৰবৰ খেতিৰ পৰা উত্পাদন পোৱা নাযায় । ৰবৰ খেতিৰ পৰা উত্পাদন পাবলৈ সাত বছৰলৈ অপেক্ষা কৰিব লগা হয় । অৱশ্যে কিছু ঠাইত ৫ বা ৬ বছৰতে উত্পাদন পাবলৈ সক্ষম হোৱাৰো উদাহৰণ আছে । কিন্তু মাটি, পৰিৱেশ বা লালন পালনত কৰা গাফিলতিৰ বাবে ৮ ৰ পৰা ৯ বছৰ পৰ্য্যন্ত্য অপেক্ষা কৰিব লগাও হয় ।

পৈণত হোৱাৰ পাছত বিষেশ পদ্ধতিৰে যাক টেপিং(tapping) বুলি কোৱা হয়, ৰবৰ গছৰ বহিঃস্তক আৰু কেম্বিয়ামৰ ওচৰলৈকে থকা তৰুক্ষীৰ নলীকা(latex vessels) বোৰৰ সাজোনৰ বিপৰীতে কাটি তৰুক্ষীৰ সমূহ আহৰণ কৰা হয় । ইয়াৰ বাবে উপযুক্ত প্ৰশিক্ষীত কৰ্মীৰ দৰকাৰ । কিয়নো এখন ৰবৰ বগানৰ উত্পাদন কাল কৌশলী টেপাৰৰ(skilled tapper) ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে । এই তৰুক্ষী (latex) সমূহৰ পৰাই বিশেষ পদ্ধতিৰে সুবিধাজনককৈ গঢ় দি বজাৰত বিক্ৰী কৰা হয় । ভালদৰে প্ৰস্তুত কৰা এই ৰবৰৰ সামগ্ৰী এবছৰলৈ ঘৰতে সংৰক্ষণ কৰি ৰাখিব পাৰি ।

ৰবৰ গছৰ উত্পাদনকাল ২৫ পৰা ৪০ বছৰ পৰ্যন্ত্য হয় । অৰ্থাত্ এখন বৈজ্ঞানিক ভাৱে প্ৰতিস্থাপন কৰা ৰবৰ বাগানে দুটা প্ৰজন্মৰ কাৰণে জীৱিকা উপায় দিয়ে । অৱশ্যে এই সকলোবোৰ নিৰ্ভৰ কৰে কৌশলী ৰ্কমীৰ ওপৰত ।

ঠাই, ৰবৰৰ জাত, পৰিৱেশ আদিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ৰবৰ গছৰ উত্পাদনো ভিন্ন হয় । কেৰেলা, তমিলনাডু আদি ঠাইত প্ৰতি হেক্টৰত ৰ্বাষিক গড় উত্পাদন প্ৰায় ১৮২৩ কি.গ্ৰা. । উত্তৰ পূৰ্ৱাঞ্চলত প্ৰতি হেক্টৰত ৰ্বাষিক গড় উত্পাদন প্ৰায় ১৩৫০ কি.গ্ৰা. । কিন্তু অতি ৰ্পাগত টেপাৰৰ দ্বাৰা বহু খেতিয়কে ২০০০ ৰ পৰা ২৫০০ কি.গ্ৰা. পৰ্য্যন্ত পাবলৈ সক্ষম হৈছে ।

ৰবৰৰ বজাৰ আৰু ব্যৱহাৰ

ৰবৰৰ বজাৰখন প্ৰায় উঠা-নমা হৈ থাকে ।  এই বজাৰখন আন্তঃৰা্ষ্ট্ৰীয়মুদ্ৰানীতিৰ ওপৰতো নিৰ্ভৰ কৰে । যিহেতু ৰবৰৰ উত্পাদন (produces) সমূহ বেছি পৰিমানে টিউব-টায়াৰ উদ্যোগত ব্যৱহাৰ হয় গতিকে গাড়ী-মটৰ বিক্ৰীৰ ওপৰতো দাম নিৰ্ভৰ কৰে । ইয়াৰ ওপৰিও উৰাজাহাজৰ চকা ১০০% প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ দ্বাৰা তৈয়াৰ কৰা হয় । আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনত প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ ব্যৱহাৰ অপৰিসীম । জোতা, চেণ্ডেল, বেলুন, চিকিত্সা বিজ্ঞানৰ বহুতো সঁজুলি, আদিকে ধৰি প্ৰায় ৫০,০০০ ত কৈয়ো অধিক সাম্ৰগী প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয় ।

ৰবৰ খেতি আৰু নিৱনুৱা সমস্যা দূৰীকৰণ

অসমৰ গোৱালপাৰা, কাৰ্বিআংলং আৰু কৰিমগঞ্জ জিলাত ইতিমধ্যে প্ৰাকৃতিক ৰবৰ খেতি যথেষ্ট জনপ্ৰিয় আৰু ৰবৰ খেতিয়ে কৃষকৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থা যথেষ্ট টনাকিয়াল কৰি তুলিছে । তাৰোপৰি ধেমাজি জিলাৰ চিমেন চাপৰি, ডেকাপাম, টেলাম, লাইমেকুৰী, গোগামূখৰ দাতিকাষৰীয়া অঞ্চলকে ধৰি অসম-অৰুণাচল সীমান্তৰ কিছু ঠাইত ৰবৰ খেতিৰ পৰা আয় কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাৰ লগতে বহুতো কৃষকে নতুনকৈ খেতি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে । 

ৰবৰ খেতিয়ে এজন মানুহক আৰ্থিকভাৱে স্বাৱলম্বী কৰি তুলিব পাৰে । অসমত থকা উপযোগী মাটিবোৰত ৰবৰ খেতি কৰিব পাৰিলে অসমৰ নিৱনুৱা সমস্যা যথেষ্ট কমিব । যদি ৫০০ ডাল ৰবৰ গছ লগাব পাৰে তেন্তে তেখেতৰ মাহেকীয়া আয় প্ৰায় এজন ৰাজপত্ৰিত বিষয়াৰ সমান হব, ২৫০ ডাল গছ লগালে এজন বৰ কেৰাণীৰ সমান আয় হব, ১০০ ডাল গছ লগালে এজন টেট শিক্ষকৰ সমান হব । ৫০০ গছ লগাবলৈ ৭.৫ বিঘা, ২৫০ লগাবলৈ ৩.৫ বিঘা আৰু ১০০ লগাবৈ ১.৫ বিঘা মাটিৰ প্ৰয়োজন হয় । গতিকে ৰবৰ খেতিৰ বাবে উপযেগী মাটি থকা সকলে চৰকাৰী চাকৰি বিছাৰি সময় আৰু ধন অপচয় কৰাতকৈ ৰবৰ খেতি কৰি স্বাৱলম্বী হব পাৰে ।

প্ৰসঙ্গ পুথি-১)ৰবৰ খেতি, শ্ৰীযুত প্ৰনৱ চন্দ্ৰ গোস্বামী,

২)Rubber Grower’s Companion 2015,

৩)ৰবৰ সংবাদ, ৰ্মাচ ২০১৫